فهرست تفصیلی

جلسه اول

🔸آیه شریفه ۱ بسم الله الرحمن الرحيم
🔻فهرست مطالب:
🔹الله، به معنای خداوند است؟
🔹تعریف صفت مشبهه
🔹کلمه الرحمن، صفت مشبهه است یا اسم علم؟
🔹رحمن ( الرحمن ۱ و ۲، فرقان ۶۰، یس ۱۵ و ۲۳ و ۵۲، ملك ۳، مریم ۶۵ و ۴۵ و ۵۸ و ۶۵ و ۶۹ و ۷۵ و ۷۸ و ۸۵ و ۸۷ و ۸۸، طه ۱۰۹)
🔹کلمه رحيم صفت مشبهه است یا صیغه مبالغه؟
🔹تعریف صیغه مبالغه
🔹وجود یا عدم ال در اسم علم سماعیست.

جلسه دوم

🔸آیه شریفه ۲
🔻فهرست مطالب:
🔹معنای حمد و فرق آن با مدح
🔹قاعده حصر
🔹حصر حمد در للّه
🔹معنای ربّ
🔹عبد مقابل کلمه رب
🔹رب (یوسف ۴۲ و ۵۰ و ۲۳ و ۳۹ و ۴۱، نازعات ۲۴، شعراء ۲۲، انبیاء ۹۲)
🔹معنای عالمین و توضیح درباره کلمات ملحق به جمع مذكر سالم
🔹روم ۲۲ فقط در روایت حفص از عاصم للعالِمین و در قراءات دیگر للعالَمین
🔹شرایط جمع مذکر سالم بستن اسم علم
🔹شرایط جمع مذکر سالم بستن یک صفت
🔹معنای عالَمین ( اعراف ۸۰، شعراء ۱۶۵، عنکبوت ۱۰، فرقان ۱، آل عمران ۴۲، بقره ۴۷ و ۱۲۲)

جلسه سوم

🔸آیه شریفه ۴
🔻فهرست مطالب:
🔹تکمله مبحث معنای رب
🔹قرائت مالك یا ملك؟
🔹معنای واژه دین ( نور ۲۵ )
🔹نظرات مختلف درباره معنی آیه شریفه “ملك يوم الدين ” با توجه به قرائت مالك
🔹اضافه معنویه و اضافه لفظیه

جلسه چهارم

🔸آیات شریفه ۵ و ۶
🔻فهرست مطالب:
🔹قاعده تقديم ما حقه التأخير نشانه اهمیت جزء مقدم شده ( افاده حصر یا تأکید )
🔹ترتیب اصلی اجزاء جمله در عربی
🔹معنای إياك
🔹معنای لغوی نعبد، عبادة، عبد و عابد ( شعراء ۲۲ ، ۴۷ مؤمنون)
🔹گاهی معنای لغوی و شرعی عبد خلط می شود.
🔹استعان با دو کاربرد : استعان + مفعول بی واسطه استعان زيدٌ عَمرا ۲ – استعان + مفعول با واسطه ( استعان + ب) استعان زيدٌ بعَمرٍ
🔹معنی و ۴ کاربرد هدايت:
هدى ، يهدي :
١ – لازم ( ۳۵ یونس، ۳۷ نحل، ملک ۲۲ )
٢ – متعدی ( به دو معنای ارائه طریق یا إیصال إلى المطلوب)
الف – متعدی دو مفعولی (بدون حرف جر)
ب- متعدی دو مفعولی ( مفعول دوم + إلى )
ج – متعدی دو مفعولی ( مفعول دوم + ل )
🔹نظرات مختلف درباره معانی کاربرد متعدی ( به دو معنای ارائه طریق یا إیصال إلى المطلوب) ، نمونه آیات : قصص ۵۰ و ۵۶، فصلت ١۷، شوری ۵۲، إسراء ٩ ، یونس ۳۵
🔹معنی هدایت در اهدنا الصراط المستقيم

جلسه پنجم

🔸آیه شریفه ۷
🔻فهرست مطالب:
🔹آیا بین معنای صراط و طریق می توان تفاوت قائل شد؟ (احقاف ۳۰ ، صافات ۲۳)
🔹صراط در آیه ۷ بدل یا عطف بیان صراط در آیه ۶
🔹أنعم + على
🔹تعلق علی به أنعمت یا أتممت در آیه ۳ مائده
🔹معنای غیر المغضوب عليهم با اشاره به نکته کلیدی در معنا و نقش نحوی کلمه غیر ( بدل یا نعت)
🔹یکی از کاربردهای غیر، در عربی: منفی کردن صفت ( مدثر ۱۰ )
🔹غضِبَ + على
🔹طریقه صرف اسم مفعول + حرف جر + ضمیر ( مانند مغضوب علیه، ممرور به، منزول به، منعَم علیه، مشار إليه)
🔹معنای لا در ولا الضالين
🔹یکی از مصادیق افرادی که مورد غضب قرار می گیرند؟ (نحل ۱۰۶)
🔹یکی از مصادیق ضالین در قرآن کریم (یس ۶۰ و ۶۱ و ۶۲)
🔹معنای عَهِدَ + إلى
🔹معنای شرح صدر
🔹معنا و منظور از أنعمت عليهم غير المغضوب عليهم والضالين دقیقا چه کسانی هستند؟ چگونه معنای عصمت از آیه برمی آید؟
🔹به چه کسانی نعمت داده شده است؟ ( ۶۹ نساء )
🔹معنا و مصادیق صدّیق ( مریم ۴۱، ۵۶ ، مائده ۷۵)
🔹معنا و مصادیق شهید ( نساء ۴۱، مائده ۱۱۷، توبه ۹۴ ، ۱۰۵ )
🔹معنا و مصادیق صالح ( اسراء ۲۵، کهف ۸۲، بقره ۱۳۰، انعام ۸۵)
🔹معرفی مصادیق در فرهنگ شیعه
🔹معرفی معصومین علیهم السلام بعنوان الگوهای مختلف، در زندگی بشر

جلسه ششم

▪️سوره مبارکه #توحید
🔸آیات شریفه ۱ تا آخر
🔻فهرست مطالب:
▫️آیه ۱
🔹هو ضمیر شأن در قل هو الله أحد
🔹تعریف ضمیر شأن ( ۱ – مرجع ندارد ۲ – بعدش جمله می آید ) انبیاء ۹۷، کهف ۳۸، انعام ۲۱، حج ۴۶
🔹معنای أحد و فرق آن با واحد
▫️آیه ۲
🔹معنای صمد
🔹ال در صمد ( وجود ال در خبر افاده حصر می کند)
🔹گاهی وزن های فَعَل، فَعْل، فِعْل معنای اسم مفعولی دارند( صَمَد صَید ، وِتر )
▫️آیه ۳
🔹معنای وَلَدَ در عربی و معنای لم یلد و لم یولد
🔹عد الآي این سوره (مکی و شامی و کوفی)
▫️آیه ۴
🔹ترتیب اصلی “ولم يكن له كفوا أحد” و معنای آن
🔹قرائت کُفُوا یا کُفُؤا

جلسه هفتم

▪️سوره مبارکه #بقره
🔸آیه شریفه ۲
🔻فهرست مطالب:
🔹نحوه وقف در این آیه
🔹منظور از ذلك در ذلك الكتاب( بقره ۶۸ ، یوسف علیه السلام ۳۷)
🔹منظور از الكتاب( یونس ۳۷، واقعة ۷۷ تا ۷۹ ، زخرف ۲ تا ۴، يوسف علیه السلام ۱ و ۲)
🔹معنای قرآن (قيامة ١٧ و ١٨، جن ۱، یونس ۳۷، حجر ۱، بقره ۱۸۵)
🔹یک قاعده پر کاربرد در عربی: مصدر گاهی معنای وصفی دارد. ( زیدٌ عدلٌ ، صيد ، قرآن)
🔹منظور از لا ریب فیه ( آل عمران ۹ و ۲۵، نساء ۸۷، اسراء ۹۹، کهف ۲۱، حجر ۸۵، حج ۷)
🔹فرق ريب و شك
🔹معنای وقى، يَقي، وقاية : دو مفعولی (بقره ٢٠١، نحل ۸۱، غافر ۷، تحریم ۶، انسان ۱۱)
🔹ویژگی باب افتعال:
۱ – تبدیل فعل متعدی به لازم و تبدیل فعل دو مفعولی به یک مفعولی
۲ – در برخی از ماده های افعال، ماده فعل را برای فاعل قرار می دهد ( اتخاذ ماده فعل برای فاعل ) : اختبز، اشتوی، اتخذ، اتّقی
🔹معنای تقوا ( اسم مصدر از اتّقی، يتّقي، اتّقاء) (بقره ۲۴، زمر ۲۴، زمر ۱۶)

جلسه هشتم

▪️سوره مبارکه #بقره
🔸بخشی از آیه شریفه ۳
🔻فهرست مطالب:
▫️الذین يؤمنون بالغيب
🔹 توضیح متقین ( عطف بیان/ بدل )
🔹۳ کاربرد ءامَنَ، يؤمن، إيمان
۱ – ءامَنَه ۲- ءامَنَ + ب ۳ – ءامَنَ +ل
(یوسف علیه السلام ۱۷، توبه ۶۱)
🔹غیب : پنهان شده. اکثرا کلمات بر وزن فَعْل یا فِعْل، معنای اسم مفعولی دارند. (صَيد : مَصيد، وِرْد : مَورود، ذِبْح: مذبوح، وِتر: مَوتور، غَيْب)
🔹در معنای یک کلمه، فقط معنای ریشه آن مهم نیست بلکه باید به کاربرد آن کلمه، نزد اهل زبان توجه نمود. (قریش ۱: معنای إيلاف، توبه ۱۲۰ : معنای نال، ینال + من)
▫️ویقیمون الصلوة
🔹معنای اقامه نماز (أقام، يقيم، إقامة) ( هود ۱۱۴، اسراء ۷۸، حج ۴۱)
🔹معرفی کتب لغت معتبر کهن
🔹معنای تسكير در عربی و سُکِّرَت أبصارنا ( حجر: ۱۵)

جلسه نهم

▪️سوره مبارکه #بقره
🔸آیات شریفه۳ الی ۵
🔻فهرست مطالب:
▫️آیه ۳ :
🔹معنای انفاق و بررسی مشتقات آن در آیات ۶۷ فرقان و ۳۶ انفال و ۷ طلاق
🔹معنای أجنة و فرق آن با معنای فارسی
▫️آیه ۴:
🔹معنای نَزل و اُنزِل
🔹معنای دنیا و آخرة
🔹معنای یوقنون
▫️آیه ۵:
🔹معنای هدیً و بررسی آن در آیه ۷۱ انعام
🔹معنای (علی ) در اولئک علی هدیً
🔹اشاره به حصر در اولئک هم المفلحون
🔹معنای مفلحون

جلسه دهم

▪️سوره مبارکه #بقره
🔸آیات شریفه ۵ و ۶ و ۷ و ۸
🔻فهرست مطالب:
▫️آیه ۵ :
🔹 توضیحات تکمیلی معنای افلاح
🔹معنای خاب ، زکّی ، دسّی در سوره شمس
🔹معرفی کتاب منتهی الارب فی لغة العرب
🔹کلمات عربی هم ریشه اصل واحد دارند یا خیر ؟
🔹معرفی کتاب معجم المقاییس اللغة
▫️آیه ۶ :
🔹معنای کفر / قاعده همراهی أ و أم / معنای انذار
▫️آیه ۷ :
🔹معنای خَتَم / معنای غشاوه
▫️آیه ۸